Viti 2025 i gjen qytetarët përballë një frike të njohur, e cila na u rrënjos thellë në realitetin e viteve të fundit – shtrenjtimin e energjisë elektrike.
Një rritje e sërishme e çmimit të energjisë elektrike, sipas studimeve dhe njohësve të ekonomisë, rrezikon t’na shtrenjtërojë edhe më tej produktet bazë në vendin tonë, duke ndikuar kështu në inflacionin e përgjithshëm, të cilin ende e kemi të pezmatuar nga spiralja eksponenciale brenda katër viteve.
Vitet e fundit, sistemi energjetik i Kosovës ka qenë nën presion të madh për shkak të rritjes së kërkesës për energji elektrike dhe nevojës për importe të shtrenjta, sipas raportit “Strategjia e Energjisë e Republikës së Kosovës 2022-2031″. Ky presion ka ndikuar drejtpërdrejt në inflacionin e përgjithshëm, i cili kulmoi në mesin e vitit 2022 me shifra rekord.
Sipas studimit “Ndikimi i çmimeve të energjisë në spirale inflacioniste”, rritja e çmimeve të energjisë është kontribues serioz në inflacion. “Ky hulumtim konfirmon se çmimet e energjisë kanë një ndikim të madh në pritshmëritë inflacioniste.” – thuhet, mes tjerash.
Hulumtimi thekson se rritja e çmimit të energjisë transmetohet në mënyrë të njëanshme në komponentë të tjerë të inflacionit, siç janë çmimet e ushqimeve dhe shërbimet, të cilat përforcojnë presionet inflacioniste, transmeton nacionale.
Pikërisht në këtë kontekst, doktoranti i ekonomisë, Edison Jakurti, gjeti se korrelacioni mes çmimit të energjisë elektrike dhe çmimeve të ushqimeve dhe pijeve joalkoolike “është 0.83”
Kjo, sipas tij, do të nënkuptonte se rritja e çmimit të energjisë elektrike me 15% mund të ketë një ndikim të drejtpërdrejtë në shtrenjtimin e produkteve ushqimore në Kosovë
Sipas të dhënave mujore të ASK-së për indeksin e çmimeve të konsumit, nga janari 2021 deri në shkurt 2025, inflacioni kumulativ ka qenë 24%, ndërsa çmimet e ushqimeve dhe pijeve joalkoolike janë rritur mesatarisht për 37% dhe ato të energjisë elektrike për 44%. Korrelacioni mes çmimit të energjisë elektrike dhe çmimeve të ushqimeve dhe pijeve joalkoolike është 0.83 (ku maksimumi është 1), po aq sa edhe lidhja mes çmimit të energjisë dhe nivelit të përgjithshëm të çmimeve. Bazuar në këtë raport dhe trendet e viteve të fundit, një rritje prej 15% e çmimit të energjisë mund të çojë në një rritje mesatare prej 12% të çmimeve të ushqimeve në Kosovë. Nëse energjia shtrenjtohet, nuk rritet vetëm fatura e rrymës—rritet çmimi i bukës, i qumështit dhe gjithçka tjetër që prek jetën e përditshme. –tha ai.
Burimi: Edison Jakurti.
Propozimi për një shtrenjtim prej 15 për qind të energjisë elektrike u mbështet nga një sërë faktorësh, përfshirë rritjen e kostove operative dhe mirëmbajtjes, varësinë nga importet e shtrenjta të energjisë, pagat dhe shpenzimet për sigurimin fizik, si dhe nevojën për investime të vazhdueshme për të garantuar stabilitetin dhe sigurinë e furnizimit.
Pas shqyrtimit të kërkesave të kompanive të energjisë, Zyra e Rregullatorit për Energji (ZRRE) ka propozuar rritjen mesatare të tarifave për 15 për qind.
Sipas raportit të Bankës Botërore, “Raporti i Vendit për Klimën dhe Zhvillimin”, rreth 22 për qind e familjeve kosovare shpenzojnë 10 për qind ose më shumë të shpenzimeve mujore për faturat e energjisë, duke kaluar pragun që zakonisht përdoret për të përcaktuar varfërinë energjetike.”
Si pasojë, mbi 40 për qind e familjeve nuk janë në gjendje të mbajnë shtëpitë e tyre mjaftueshëm të ngrohta gjatë muajve të dimrit.
“Rreth 22 për qind e familjeve kosovare shpenzojnë 10 për qind ose më shumë të shpenzimeve mesatare mujore për faturat e energjisë, një prag tipik për varfërinë energjetike, dhe më shumë se 40 për qind të tjera nuk arrijnë t’i mbajnë shtëpitë e tyre mjaftueshëm të ngrohta.” – thuhet, mes tjerash, në raport./Demokracia
